Lars Onsager

Lars Onsager
1968'de Onsager
Doğum	27 Kasım 1903 Oslo, Norveç
Ölüm	5 Ekim 1976 Florida, ABD
Milliyet	Norveçli Amerikalı(1945'ten sonra)
Eğitim	Yale Üniversitesi Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi
Meslek	Teorik fizikçi
Ödüller	Willard Gibbs Madalyası (1962) Nobel Kimya Ödülü (1968)
İmza

Lars Onsager (d. 27 Kasım 1903, Oslo - ö. 5 Ekim 1976, Florida), Norveçli kimyacı. Daha sonra ABD vatandaşı olmuştur.

Akademik Hayatı

Onsager akademik hayatına Kimya Mühendisliği lisans derecesi aldığı Trondheim’daki (Orijinal adıyla; Norges Tekniske Høiskole) Norveç Teknik Enstitüsü’nde başlamıştır. 1926-1928 yılları arasında Zürih'te Peter Debye’nin asistanlığını yaptı. Burada bulunduğu sürede elektrolitler teorisinin yayımını gerçekleştirmiş ve aynı zamanda fizik bilgisini arttırmak amacıyla pek çok ileri gelen fizikçi ile tanışmıştır. Ardından 1928 yılında ABD’nin Baltimore Eyaletindeki Johns Hopkins Üniversitesi'ne gitmiştir; burada kısa bir müddet kaldıktan sonra Brown Üniversitesi'nde araştırma görevlisi sıfatıyla istatistiksel mekanik dersi vermiştir ve çift taraflı bağıntılar teorisini yayımlamıştır. 1933 yılında ise Stirling Bursu ile akademik kariyerine Yale Üniversitesi'nde devam etmiştir. 1935 yılında Yale Üniversitesi'nden doktora unvanını almıştır. Burada 1930 yılında yardımcı doçent, 1940 yılında doçent ve 1945 yılında “JosiahWillard Gibbs Professor of Theoretical Chemistry" unvanını almıştır. Son 1972 yılından vefatına kadar da Miami Üniversitesi'nde profesörlük yapmıştır.

Çalışmaları

Trondheim'da eğitim görürken Debye-Hückel'in elektrolit çözeltiler üzerine olan teorisinin erken makalelerinden etkilenmiştir. 1933 yılına kadar bu merakı devam eder. Debye-Hückel teorisini, komşu iyonların ortalama elektrostatik potansiyellerinin integrallenebilirliğini araştırarak bunu eleştiren bir makale kaleme almıştır. Fakat buna karşılık olarak R.H. Fowler Debye-Hückel teorisinin lineerleştirilmiş formunun istatistiksel mekaniği de içerdiğini göstermiştir. Norveç'te öğrenci olduğu sırada geri döndürülemez süreçler hakkında birtakım fikirler oluşturmaya başlar. Zürih'de ve ABD'de yaşadığı dönem boyunca fikirlerini somut çalışmalara dökmüştür. 1931 yılında geri döndürülemez süreçlerin karşılıklı ilişkilerini formulize ettiği iki önemli belge yayımlamıştır.

Tersinmez termodinamik sistemlerin karşılıklı ilişkileri basitçe, termodinamik denge halinde bulunan fakat termodinamik denge dışında oluşan akışlar, kuvvetler ve değişimler arasındaki oransal eşitliği ifade eder. Örneğin sıcaklık, basınç ve madde yoğunluğu arasındaki akış dinamiği verilen teori doğrultusunda incelenebilir; sıcaklık farkı olan iki sistemde sıcaklığı fazla olandan az olana bir ısı akışı oluşur, aynı şekilde basınç farklılıkları da madde akışına neden olur. Fakat sabit basınçta sıcaklık değişimi madde akışına, sabit sıcaklıkta basınç değişimi ise sıcaklık değişimine neden olur. Bunun sonucunda birim basınç değişimi kadar ısı akışından, birim sıcaklık farkı kadar da yoğunluk akışından bahsedilebilir. Böyle bir teorinin gerekliliğini Lars Onsager istatistiksel mekanik kullanarak zamanın tersinirliğinin doğal bir sonucu olduğunu ortaya koymuştur.

Tersinmez süreçlere yapmış olduğu katkıların yanı sıra bireysel olarak alanında öncü olarak gerçekleştirdiği pek çok çalışma mevcuttur. Bilimsel kariyeri boyunca fizik ve kimya alanına inanılmaz katkılarda bulunmuştur. Bunlardan biri de 1944 yılında o zamana kadar tek boyutta kesin çözümü bilinen ising modelinin iki boyutta kesin çözümünün bulunmasıdır. Bu matematik dünyasında elde edilen en büyük başarılardan biridir, söz konusu çözümleme sayesinde faz değişimleri ve kritik noktalar hakkında çok daha derinlemesine bilgiler edinilmiş oldu.

Ömrünün son yıllarında buz içinde kullanılabilecek bir elektrik akım mekanizması üzerinde çalışmıştır fakat bu çalışmasını temellendiremeden vefat etmiştir. Her ne kadar kimya dışında farklı alanlara da önemli katkıları olsa da toplam yayım sayısı yalnızca 71 tanedir.

1968'de Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır. Buna ek olarak Lars Onsager toplamda 9 farklı üniversitenin onursal doktora derecesini elinde bulundurmaktadır.

Kaynakça

1. Lars Onsager 25 Aralık 2022
2. Kirkwood, J. G. (1953). The Scientific Work of Lars Onsager. Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences, 82(7), 298-300. The Scientific Work of Lars Onsager 25 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
3. Nagle, J. (1978). Lars Onsager—1903-1976. Journal of Glaciology, 20(83), 439-440. doi:10.3189/S0022143000013976